Birleşmiş Milletler (BM) Filistin Özel Raportörü Francesca Albanese, Gazze’de süregelen sivil katliamda sadece İsrail’in değil, bu savaştan ekonomik kazanç sağlayan şirketlerin de sorumluluğu olduğunu belirterek, uluslararası yargı önüne çıkarılmaları gerektiğini söyledi.
BM İnsan Hakları Konseyi’ne sunduğu son raporunda Albanese, 21 aydır süren saldırılarda binlerce sivilin yaşamını yitirdiğini ve Gazze’nin büyük ölçüde yerle bir edildiğini vurgularken, “Bu yıkım, sadece bir devletin politikasıyla açıklanamaz. Bu, küresel bir çıkar düzenine dönüşmüş durumda” ifadelerini kullandı.
“Soykırım bir gerçek, artık spekülasyon değil”
İtalyan hukukçu Albanese, “Bu artık sadece bir görüş değil. 630 gündür sahayı izliyorum. Beşinci ayda bile elimde soykırım olduğunu gösteren güçlü bulgular vardı. Şimdi her şey çok daha net” dedi. Albanese, Gazze’de 60 binin üzerinde insanın öldüğünü, evlerin yüzde 80’inin yıkıldığını ve halkın temel yaşam kaynaklarına ulaşımının bilinçli biçimde engellendiğini söyledi.
Silah, yazılım ve finans devleri mercek altında
Raporda, İsrail’in kullandığı F-35 savaş uçaklarının en ağır bombardıman moduyla Gazze’de kullanıldığı, bu uçakların üretiminde dünya çapında 1600 şirketin katkısının bulunduğu ifade edildi. Özellikle Lockheed Martin’in adı geçerken, İngiltere Yüksek Mahkemesi’nin uçak parçalarının İsrail’e satışını onayladığı hatırlatıldı.
ABD’li yazılım firması Palantir de, İsrail ordusuna yönelik veri analizi ve hedefleme yazılımları sağladığı gerekçesiyle eleştirildi. Palantir, saldırı operasyonlarına doğrudan katkı sağladığını reddetse de İsrail’e destek verdiğini kabul etti.
İnşaat makineleri üreticisi Volvo ise Gazze’deki yıkımlarda kullanılan iş makineleriyle gündemde. Şirket, makinelerin ikinci el piyasadan edinildiğini ve kontrol imkânlarının olmadığını öne sürdü.
Finans kuruluşları da suç ortağı mı?
Raporda ayrıca savaş ekonomisine destek sağlayan küresel finans aktörleri de yer aldı. BNP Paribas, Barclays, Pimco, Vanguard gibi devler ile Norveç’in devlet emeklilik fonu GPFG’nin İsrail tahvillerine yatırım yaptığı kaydedildi. Norveç’in en büyük emeklilik fonu KLP ise ABD’li Oshkosh ve Alman ThyssenKrupp’a yönelik yatırımlarını sonlandırdı.
Tarihten örnek: IG Farben ve apartheid rejimi
Albanese’nin raporu, savaş ekonomisinin insan hakları ihlallerindeki rolüne ışık tutan tarihi örneklere de değiniyor. II. Dünya Savaşı sonrası IG Farben davası ile Güney Afrika’daki apartheid rejimi sırasında özel sektörün hesap vermesi gibi örnekler, bugün atılması gereken adımlar için referans olarak sunuluyor.
Yargı ve yaptırım çağrısı
Raporda son olarak, Gazze’de yaşanan insanlık suçlarında rol oynayan özel şirket yöneticilerinin yargılanması gerektiği ve bu şirketlere yönelik uluslararası yaptırımların uygulanmasının artık bir zorunluluk haline geldiği vurgulandı. Albanese, “Adalet, sadece devletleri değil, bu düzenin ekonomik motorlarını da kapsamalı” dedi.
Leave a Reply