Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Strazburg’da açıklanan Tüzemen ve Diğerleri v. Türkiye davasında, 117 kişinin tutukluluğuna dayanak gösterilen delillerin yetersiz olduğunu ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) özgürlük ve güvenlik hakkını düzenleyen 5’inci maddesinin ihlal edildiğine hükmetti. Mahkeme, Türkiye’yi 111 başvurucuya toplam 555 bin avro tazminat ve yargılama gideri ödemeye mahkûm etti.
Tutuklamalar Orantısız ve Yetersiz Delile Dayanıyor
AİHM, kararında, 15 Temmuz 2016’daki darbe girişimi sonrası yapılan tutuklamaların “makul şüphe” standardını karşılamadığını ve uygulanan tutuklama tedbirlerinin orantısız olduğunu belirtti. Türk makamlarının dayanak gösterdiği deliller arasında şunlar yer aldı:
- ByLock uygulamasının kullanımı,
- Gülen Hareketi’yle ilişkilendirilen kişilerle telefon görüşmeleri,
- Bank Asya’da hesap sahibi olma,
- Kapatılan kurumlarda çalışma veya üyelik,
- Tanık beyanları,
- 1 dolar bulunması,
- Yurt dışı seyahat geçmişi,
- Gülen Hareketi’yle ilişkilendirilen okul veya yurtlarla bağlantı,
- Sosyal medya aktiviteleri ve protesto katılımı,
- Sohbet toplantılarına iştirak,
- Tespit edilmemiş miktarda maddi destek.
Mahkeme, bu delillerin somut, bireyselleştirilmiş bir suç şüphesi oluşturmadığını ve genellikle belirsiz, genel değerlendirmelere dayandığını vurguladı.
AİHM’in Sistemik Sorunlara Vurgusu
Bu karar, AİHM’in 15 Temmuz sonrası tutuklamalarda sıkça kullanılan delillerin, özgürlük kısıtlaması için tek başına yeterli olmadığını açıkça ortaya koyması bakımından önem taşıyor. Mahkeme, daha önce de Yalçınkaya gibi pilot kararlarda Türkiye’deki yargılamalarda sistematik sorunlara dikkat çekmişti. AİHM’in bu son kararı, hukuki süreçlerde delillerin niteliği ve orantılılık ilkesine vurgu yaparak, benzer davalar için emsal teşkil edebilir.
Leave a Reply